Een persklaarmaker houdt zich bezig met intensieve eindredactie van een manuscript. Als persklaarmaker breng je in Word tekstuele wijzigingen aan op het gebied van inhoud, structuur, alinea-indeling, stijl, spelling en grammatica. Bij een professioneel maakproces van een boek is de persklaarmaakronde de tweede, grote redactieronde van een manuscript, waarbij de aandacht specifiek uitgaat naar de (opbouw van de) tekst.
In de eerste redactieronde is het manuscript door een redacteur geredigeerd op hoofdlijnen. Plot, personages en de spanningsboog zijn onder de loep genomen. Wanneer het volledig uitgewerkte en herschreven verhaal daarna staat als een huis is het de beurt aan de persklaarmaker om de tekst te verbeteren.
Hoe ziet het takenpakket van een persklaarmaker eruit?
Als persklaarmaker in het boekenvak verzorg je de grondige eindredactie van een manuscript dat oorspronkelijk Nederlandstalig is, of dat afkomstig is uit het buitenland en daarna naar het Nederlands is vertaald.
In beide gevallen bestaat je takenpakket uit het rechttrekken van kromme zinnen, het signaleren van gaten in redeneringen, het kloppend maken van de alinea-indeling, het oplossen van onduidelijke beeldspraak en het verbeteren van spelling en grammatica.
In het geval van een vertaling let je als persklaarmaker extra goed op anglicismen: woorden of uitdrukkingen die te letterlijk zijn vertaald uit het Engels. In het geval van oorspronkelijk Nederlandstalig werk is er vaak juist meer aandacht nodig voor factchecking: zijn de gepresenteerde gegevens feitelijk juist? Als een personage bijvoorbeeld met de tram van Amsterdam-Zuid naar Amsterdam-West gaat, kan dat dan in het kwartier dat beschreven staat?
Daarnaast verbeter je als persklaarmaker de technische staat van het document. Dat wil zeggen dat je overbodige en automatische opmaak verwijdert en zo nodig coderingen aanbrengt voor de vormgever, die het manuscript na de persklaarmaakronde gaat opmaken.
Hoe ziet persklaarmaken eruit?
Als persklaarmaker werk je met de functie ‘wijzigingen bijhouden’ in Word. Op die manier registreert Word automatisch iedere wijziging die je in het manuscript aanbrengt. Zo kan de auteur of de vertaler ze eenvoudig bekijken en hoeft hij of zij niet met de eerdere versie van het bestand ernaast te zoeken naar wat jij voorstelt te wijzigen. Nog een voordeel: de functie biedt de mogelijkheid voor de auteur of vertaler om met de knoppen ‘Accepteren’ en ‘Weigeren’ eenvoudig door te voeren waar hij of zij het wel of niet mee eens is. Een persklaarmaker werkt dus nooit met allerlei kleurtjes in de tekst, met handmatige doorhalingen of met arceringen. Die brengt Word met deze functie zelf aan.
Als persklaarmaker verbeter je spel- of stelfouten direct in de tekst. Je hoeft deze niet toe te lichten in de kantlijn. Voor suggesties of het stellen van vragen gebruik je een opmerkingballon.
De rol van een persklaarmaker
De rol van een persklaarmaker is die van advocaat van de lezer. Je adviseert, onderhandelt, bemiddelt en behartigt zijn of haar belangen. Alles om ervoor te zorgen dat hij of zij straks de fijnste leeservaring heeft als het boek gedrukt is. Je wijst bijvoorbeeld aan waar je struikelde over een zin, waar je iets twee keer moest lezen om het te kunnen begrijpen, waar je in verwarring was door de woordkeuze, of waar je de reactie van een personage niet kloppend vond.
Wat doet een persklaarmaker niet?
Als persklaarmaker ben je niet de eerste lezer van het manuscript: dat is de rol van de redacteur die voor jou aan de beurt was, in de eerste redactieronde. Laat je dus niet verleiden tot het omgooien van complete verhaallijnen, het uitdiepen van personages of het schrappen van grote passages.
Bij persklaarmaken ligt de focus op de tekst. Daarom lukt het ook alleen goed wanneer de eerste redactieronde al heeft plaatsgevonden. Het is niet zinvol om tekstuele wijzigingen in een manuscript aan te brengen als het verhaal op hoofdlijnen nog rammelt. Wanneer een auteur bijvoorbeeld besluit een verhaallijn te schrappen, gaat jouw werk aan de tekst in dat gedeelte in één klap verloren.
Hoe word je persklaarmaker?
Het beroep van persklaarmaker bestaat niet in loondienst, alleen op freelancebasis. Wanneer je als persklaarmaker aan de slag wilt, richt je je eigen bedrijf op. Zowel uitgeverijen als auteurs die hun boek uitgeven in eigen beheer kunnen dan je opdrachtgevers worden.
Het vak van persklaarmaker is geen beschermd beroep, en om het beroep van persklaarmaker uit te kunnen oefenen is geen speciale vooropleiding of diplomering nodig. Als je persklaarmaker wilt worden geeft een certificaat van redactieacademie studio folio uitgevers, zelfstandig auteurs en andere personen en instellingen in de literaire wereld wel de zekerheid dat je over kwalitatieve redactievaardigheden beschikt.
Wil je een boek leren persklaarmaken?
In de opleiding Powerful persklaarmaken leer je manuscripten technisch en tekstueel verbeteren, zodat je professioneel aan de slag kunt in opdracht van uitgeverijen of auteurs hun boek die uitgeven in eigen beheer.
studio folio is door het CPION erkend als onderwijsinstelling en is opgenomen in het Centraal Register Kort Beroepsonderwijs.
Verder lezen?